Adaptacja zawodowa to rozszerzenie szkolenia wstępnego

Ocena ryzyka zawodowego
i zapoznanie pracownika z instrukcjami to formy szkolenia z dziedziny
bhp. Dotyczy to także adaptacji zawodowej, dzięki której
zatrudniany poznaje zasady obowiązujące w zakładzie, stosowanie
ich w praktyce, aby pracować bezpiecznie.

Adaptacja zawodowa jest jednym z warunków bezpiecznej pracy i
należy traktować ją jako rozszerzenie szkolenia wstępnego.
Terminem „adaptacja zawodowa” określa się dostosowanie
człowieka do warunków
fizycznych i społecznych środowiska, co oznacza
przystosowanie się nowo przyjętych pracowników do pełnienia nowej
roli zawodowej i społecznej.

Natomiast z art. 94 Kodeksu pracy określającego zadania
pracodawcy wynika, że jest on obowiązany w szczególności:

• stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po
  ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły
  wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego
  wykonywania pracy,
  

• wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad
  współżycia społecznego.
  

Natomiast zgodnie z art. 100 § 2 Kodeksu pracy pracownik jest
obowiązany w szczególności przestrzegać w zakładzie pracy zasad
współżycia społecznego.

Adaptacja zawodowa – korzyści dla obu stron
umowy

Adaptacja zawodowa dotyczy przede wszystkim tych osób, które po
raz pierwszy podejmują pracę zawodową, ale również tych, którzy
zmieniają miejsce pracy lub charakter zajęcia. Formalne przyjęcie
pracownika do pracy nie oznacza zakończenia procesu jego
zatrudniania. W tym okresie powinna nastąpić konfrontacja oczekiwań
pracodawcy i pracownika z możliwościami ich realizacji. Pracodawca
oczekuje od nowego pracownika zaangażowania w wykonywaną pracę i
rzeczywistego jej wykonywania, natomiast pracownik odczuwający pewne
potrzeby szuka możliwości ich zaspokojenia w pracy. Zatem w okresie
adaptacyjnym zarówno pracownik, jak i pracodawca zdobywają
informacje o możliwościach zaspokojenia swoich oczekiwań.

Ponadto nastąpić powinno przystosowanie wykonywanych zadań do
kwalifikacji
i zainteresowań pracownika. Zadania odpowiadające
umiejętnościom i zainteresowaniom pracownika pozwalają na szybsze
przystosowanie do pracy i zwiększenie jej efektywności, ale także
są warunkiem wykonywania pracy w sposób bezpieczny. Jeżeli
natomiast pracownik nie otrzymuje zadań odpowiadających jego
przygotowaniu i nie ma sprzyjającego klimatu do realizacji swoich
aspiracji zawodowych, następuje zwykle obniżenie zainteresowania
wykonywaną pracą. Gdy nie zostanie to w porę dostrzeżone i
zmienione, może doprowadzić do zmniejszenia jej efektywności, co w
wielu sytuacjach jest równoznaczne z nienależytym wykonywaniem
zadań, z pominięciem np. zasad i przepisów bhp.

Realizacja programu adaptacji zawodowej

Nowo zatrudniony pracownik, a przede wszystkim podejmujący
pierwszą pracę zawodową, często stwierdza, że to, czego nauczył
się wcześniej w zakresie bhp, odbiega od rzeczywistości. Styka się
również z zachowaniami i sposobem wykonywania pracy przez tzw.
starych pracowników łamiących zasady i przepisy bhp, najczęściej
dla doraźnych korzyści (szybsze wykonanie zadania, przedłużenie
przerwy itp.). Zetknąć się może nawet z presją współpracowników,
aby pracę wykonywał w sposób podobny do nich.

Aby nowego pracownika nie zniechęcić do ścisłego
przestrzegania zasad i przepisów bhp, żeby nie czuł się on
wyobcowany z zespołu, powinien być pod opieką doświadczonego
pracownika
wykonującego pracę w sposób bezpieczny, osoby z nadzoru,
jak również pracownika służby bhp, którzy powinni pomagać mu w
rozwiązywaniu doraźnych problemów i utwierdzać w konieczności
wykonywania pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami.

To wszystko, czego nauczy się pracownik w pierwszym okresie
pracy, będzie skutkować pozytywnie (albo negatywnie) na dalsze jego
zachowanie w procesie pracy. Zasadą powinno być niekaranie
pracownika za popełnione błędy, lecz znalezienie przyczyn ich
popełniania i pomoc w postępowaniu w sposób bezpieczny.

Nowy pracownik nie może być pozostawiony samemu sobie i według
własnego uznania rozwiązywać problemy, z którymi spotyka się w
codziennej pracy. Nie może również bać się zapytać, jak
postąpić w danej sytuacji, jak bezpiecznie wykonać pracę, a także
dlaczego uczono go czego innego, a inaczej wygląda rzeczywistość?
Powinien on również mieć możliwość zgłoszenia rozwiązań
poprawiających warunki czy ergonomię pracy. Nowi pracownicy mają
często bardzo rzeczowe i ostre spojrzenie na sposób wykonywania
pracy i mogą wnieść wiele dobrych, bezpiecznych i ergonomicznych
rozwiązań.

Podstawa prawna:

• dział X ustawy z26 czerwca 1974
  r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze
  zm.),
• § 2, § 3 rozporządzenia ministra gospodarki i
  pracy z 27 lipca 2004 r.w sprawie szkolenia w dziedzinie
  bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).