BHP i prawo pracy: Wykaz prac niebezpiecznych

Zagadnienia związane z „pracami szczególnie
niebezpiecznymi” oraz „pracami, które powinny być wykonywane
przez co najmniej dwie osoby” do niedawna były ujęte w odrębnych
rozporządzeniach.

Wykazy prac zaliczonych do szczególnie
niebezpiecznych zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr
169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. Zgodnie z jego
regulacjami przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się
również prace określone w innych przepisach bezpieczeństwa i
higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i
instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub
wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako
szczególnie niebezpieczne.

Natomiast prace, które powinny być wykonywane
przez co najmniej dwie osoby określało uchylone już rozporządzenie
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie
osoby (Dz. U. Nr 62, poz. 288). Zagadnienie prac, które powinny być
wykonywane przez co najmniej dwie osoby zostało przeniesione do art.
225 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.:
Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zgodnie z którym
pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których
istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla
zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie
osoby, w celu zapewnienia asekuracji.

Wykaz takich prac pracodawca powinien sporządzić
po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami (związkami
zawodowymi, radą pracowników), uwzględniając przepisy określające
wymagania bhp w poszczególnych gałęziach pracy. Chodzi m.in. o
prace szczególnie niebezpieczne określone w rozporządzeniu
Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bhp przy
urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

W rozdziale 6 r.b.h.p. zostały wymienione
następujące prace szczególnie niebezpieczne: roboty budowlane,
rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu
zakładu pracy lub jego części, prace w zbiornikach, kanałach,
wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych
przestrzeniach zamkniętych, prace przy użyciu materiałów
niebezpiecznych oraz prace na wysokości. W niektórych przypadkach
prace uznane za szczególnie niebezpieczne powinny jednocześnie być
wykonywane przez co najmniej dwie osoby i odwrotnie. Są to jednak
różne kategorie prac.

Generalnie to pracodawca jest obowiązany do
ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych
występujących w zakładzie pracy. Powinien też określić (np. w
instrukcjach bhp) szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac
szczególnie niebezpiecznych, a w szczególności zapewnić
instruktaż pracowników obejmujący przede wszystkim określenie
imiennego podziału pracy i kolejności wykonywanych zadań oraz
wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach i odpowiednie środki
zabezpieczające. Trzeba przy tym pamiętać, że pracownicy
wykonujący (nawet sporadycznie, np. w zastępstwie) prace objęte
wykazem prac szczególnie niebezpiecznych, okresowe szkolenia bhp
powinni odbywać nie rzadziej niż raz w roku.

Jeżeli więc określone prace nie zostały
zaliczone do prac szczególnie niebezpiecznych w ogólnych i
szczegółowych przepisach bhp lub w instrukcjach eksploatacji
urządzeń i instalacji, albo nie zostały uznane przez pracodawcę
za szczególnie niebezpieczne, to pomimo że powinny być wykonywane
przez co najmniej dwie osoby, to formalnie, w rozumieniu
obowiązujących przepisów, nie należą do prac szczególnie
niebezpiecznych.

Data publikacji: 9
września 2013 r.