Pracodawca, zgodnie z art. 304 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –
Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94) – dalej
k.p., ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy osobom fizycznym wykonującym w zakładzie lub w innym miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę, pracę na innej podstawie niż
stosunek pracy. Chodzi o osoby wykonujące pracę w ramach stosunku
cywilnoprawnego, jak umowa o dzieło, umowa zlecenia lub agencyjna
oraz o studentów i uczniów odbywających praktyki zawodowe.
W odniesieniu do tych osób ustawodawca nałożył na pracodawcę
taki sam obowiązek jak wobec pracowników, czyli obowiązek zapewnia
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Oznacza to, że np. w
przypadku powierzenia elektrykowi (niebędącemu pracownikiem
zakładu) wykonywania prac na terenie zakładu pracy, pracodawca
musiałby się m.in. upewnić, czy posiada on do wykonania tych prac
wymagane kwalifikacje i uprawnienia oraz czy pozwala mu na to stan
jego zdrowia.
Obowiązek, o którym mowa w art. 304 § 1 k.p. – zgodnie z art.
207 § 2 k.p. – powinien być realizowany m.in. przez organizowanie
pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad
bhp i wydawanie poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie.
Według art. 3041 i art. 211 k.p. podstawowym
obowiązkiem osób fizycznych, wykonujących pracę u danego
pracodawcy na innej podstawie niż stosunek pracy, jest
przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp. W szczególności osoby te,
podobnie jak wszyscy pracownicy, są obowiązane m.in. znać przepisy
i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu
oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, wykonywać
pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp, dbać o należyty
stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład
w miejscu pracy, stosować środki ochrony zbiorowej i indywidualnej.
Natomiast określone w art. 207 § 2 k.p. obowiązki pracodawcy
mającego chronić życie i zdrowie osób dla niego pracujących
(pracowników i innych) poprzez zapewnienie im bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim zastosowaniu
osiągnięć nauki i techniki, mają raczej charakter
techniczno-organizacyjny i wiążą się z zapewnieniem w jego
zakładzie takich warunków pracy, w jakich jej wykonywanie nie
będzie zagrażało życiu lub zdrowiu pracujących.
Dlatego też pracodawca, występujący w roli zleceniodawcy nie ma
bezwzględnego obowiązku kierowania osób niebędących pracownikami
na badania lekarskie czy też szkolenia bhp. Jeżeli jednak uzna, że
jest to konieczne, np. ze względu na rodzaj wykonywanej pracy i
długość trwania umowy, może to uczynić, te zaś osoby, zgodnie z
art. 211 pkt 1 i 5 k.p., nie mogą odmówić wykonania takiego
polecenia.
Obowiązek ochrony zdrowia lub życia nie zależy od formy
zatrudnienia, ale od samego faktu, że praca jest lub ma być
świadczona. Obowiązek ten upoważnia pracodawcę do egzekwowania od
tych osób wykonywania pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami
bhp.
