BHP i prawo pracy: Kontrola stanu trzeźwości pracownika przez pracodawcę – czy zgodna z prawem?

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika,
co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on
do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w
czasie pracy. W celu ustalenia czy wątpliwości są uzasadnione
pracodawca może zdecydować się na kontrolę trzeźwości
pracownika. Należy jednak podkreślić, że przedmiotowa kontrola
powinna mieć uprawdopodobnione podejrzenia, a nie być
przeprowadzana w drodze losowej (np. w formie wyrywkowej kontroli co
drugiego lub trzeciego pracownika). 

1. Podmioty
uprawnione do żądania kontroli pracownika

W obecnym stanie prawnym badanie stanu trzeźwości
pracownika może zostać przeprowadzone na żądanie kierownika
zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie
samego pracownika. Ponadto obowiązek zadbania o to, aby nie dopuścić
nietrzeźwego pracownika do pracy spoczywa również na organie
nadrzędnym nad danym zakładem pracy oraz organie uprawnionym do
przeprowadzenia kontroli zakładu pracy. Zmienione przepisy ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
rozszerzyły prawo wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia
badania, przyznając je równocześnie pracodawcy. Do czasu zmiany
przepisów z inicjatywą badania stanu trzeźwości mógł wystąpić
wyłącznie pracownik. Badanie stanu trzeźwości pracownika
przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku
publicznego (policja, straż miejska), natomiast samego zabiegu
pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia.

2. Kontrola stanu trzeźwości pracownika za jego
zgodą

Podkreślenia wymaga jednak fakt, że przepisy
ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
nie rozstrzygają problemu, czy badanie trzeźwości może być
przeprowadzone samodzielnie przez pracodawcę przy pomocy alkomatu,
czy też zawsze konieczne jest wzywanie uprawnionego organu. Należy
uznać, że w przypadku wyrażenia zgody na takie badanie przez
pracownika dopuszczalne jest badanie stanu trzeźwości także przez
samego pracodawcę. W takiej sytuacji zarówno pracodawca jak i
pracownik mogą żądać przeprowadzenia badania w obecności osoby
trzeciej. Dla celów dowodowych fakt dobrowolnego poddania się przez
pracownika badaniu, rodzaj badania, jak i jego dokładny rezultat
powinny być potwierdzone protokołem. Warto, aby taki dokument
podpisał pracownik. 

3. Kontrola stanu trzeźwości pracownika bez
jego zgody

Pracodawca nie może jednak samodzielnie za pomocą
alkomatu przeprowadzić badania stanu trzeźwości pracownika, jeżeli
pracownik nie wyraża na to zgody. Zmuszenie pracownika mogłoby
stanowić naruszenie dóbr osobistych pracownika. Nie oznacza to, że
pracodawca jest całkowicie pozbawiony możliwości, udowodnienia
pracownikowi jego nietrzeźwości. W takiej sytuacji wystarczy, że
pracodawca wystąpi z żądaniem przeprowadzenia badania przez
uprawniony organ (np. straż miejską).

4. Konsekwencje wykonywania pracy pod wpływem
alkoholu

Świadczenie przez pracownika pracy w stanie
wskazującym na spożycie alkoholu stanowi ciężkie naruszenie
podstawowych obowiązków pracownika, uzasadniające zastosowanie
przez pracodawcę rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z
winy pracownika. Taka sama sankcja może dotknąć pracownika, który
bez uzasadnienia odmówi poddania się stosownemu badaniu.

Data publikacji: 30
października 2013 r.