BHP i prawo pracy: Obowiązek zapewnienia pracownikom wody i napojów

Letnie upały zwiększają zapotrzebowanie naszych
organizmów na wodę. Zgodnie z § 13 rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z
2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p.
pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom dostateczną ilość
wody nadającej się do picia oraz wodę do celów
higieniczno-sanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych. Woda do
picia to głównie woda „na herbatę” oraz woda mineralna
dostarczana w butelkach.

Ilość wody do celów higieniczno-sanitarnych
przypadająca dziennie na każdego pracownika jednocześnie
zatrudnionego nie może być mniejsza niż: 120 l – na pracownika
zatrudnionego przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi,
trującymi lub zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie
pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków; 90 l – na
jednego pracownika wykonującego prace brudzące, wykonywane w
wysokiej temperaturze lub wymagające zapewnienia należytej higieny
procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z
natrysków; 30 l – przy innych pracach. Woda do mycia, doprowadzona
do umywalek, natrysków i brodzików przy stosowaniu centralnej
regulacji lub zbiorowego mieszania wody, powinna mieć temperaturę
od 35°C do 40°C, a w przypadku indywidualnego mieszania wody – od
50°C do 60°C.

Niezależnie od ilości wody niezbędnej do celów
higieniczno-sanitarnych, pracodawca powinien zapewnić wodę
niezbędną do utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu
pracy w ilości co najmniej 1,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy
powierzchni podłogi, wymagającej zmywania, oraz co najmniej 2,5 l
na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni terenu poza budynkami,
wymagającej polewania (utwardzone ulice, place itp.) oraz podlewania
zieleni.

Miejsca czerpania wody zdatnej do picia powinny
znajdować się nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy, a zbiorniki,
przewody i miejsca czerpania wody powinny być zabezpieczone przed
zanieczyszczeniem lub zakażeniem. Czerpanie wody ze zbiorników
powinno odbywać się wyłącznie z zaworów czerpalnych. Miejsca
czerpania wody nienadającej się do picia powinny być oznakowane
odpowiednim znakiem „woda niezdatna do picia”.

Ponadto, zgodnie z art. 232 ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94
z późn. zm.) oraz § 112 r.b.h.p. pracodawca ma obowiązek zapewnić
pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie
uciążliwych – oprócz wody – inne napoje. Ilość, rodzaj i
temperatura tych napojów powinny być dostosowane do warunków
wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Szczegółowe
zasady zaopatrzenia w napoje pracowników zatrudnionych w warunkach
szczególnie uciążliwych określa rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów
(Dz. U. Nr 60, poz. 279) – dalej r.p.p.n.

Zgodnie z r.p.p.n. pracodawca powinien zapewnić
napoje pracownikom zatrudnionym w warunkach gorącego mikroklimatu,
charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia
termicznego (WBGT) powyżej 25oC, w warunkach mikroklimatu zimnego,
charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej
powietrza (WCI) powyżej 1000, przy pracach na otwartej przestrzeni
przy temperaturze otoczenia poniżej 10oC lub powyżej 25oC, przy
pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu
zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej
1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet oraz
na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami
atmosferycznymi przekracza 28oC.

Pracodawca zapewnia pracownikom napoje w ilości
zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące
w zależności od warunków wykonywania pracy, a w przypadku
mikroklimatu gorącego napoje powinny być wzbogacone w sole
mineralne i witaminy. Napoje powinny być wydawane pracownikom w
dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie i dostępne
dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.

Stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy
powinni otrzymywać napoje, oraz szczegółowe zasady ich wydawania,
ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami
związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa
organizacja związkowa – pracodawca po uzyskaniu opinii
przedstawicieli pracowników.

Pracodawca powinien zapewnić zachowanie
odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania oraz
spożywania posiłków i napojów. Pracownikom nie przysługuje
ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.